قرنیه بخشی شفاف در جلوی کره چشم است که نور از این قسمت به داخل کره چشم وارد میشود. نورهائی که از فاصله دور ( بینهایت ) به چشم میرسند در ورود به چشم توسط قرنیه و نیز عدسی داخل چشمی، که بیشترین شکست در رویه جلوئی قرنیه که نخستین سطح برخورد نور به چشم میباشد صورت میگیرد، بهمین جهت کوچکترین کدورت در روی قرنیه مقدار قابل توجهی افت دید ایجاد میکند.
قرنیه از چندین لایه سلولی و بافتهای اتصالی ساخته شده که از جلو به پشت به ترتیب عبارتند از:
1-اپی تلیوم یا پوسته بیرونی که خود از حدود پنج یا شش لایه سلولی ساخته شده که این سلولها از داخلی ترین لایه که لایه زاینده نامیده میشود ساخته شده بتدریج بطرف بیرون رانده شده، بر اثر فشار سلولهای لایه داخلی تر بشکل ورقه ای شده و در انتها از سطح جلوئی جدا شده قرنیه را ترک میکنند و سلولهای جدید ار جای آنها را پر میکنند، به همین دلیل هر صدمه ای فقط سطح بیرونی یا اپی تلیوم قرنیه را آزرده کند در فاصله زمانی کوتاهی آثار آن محو میشود.
2-لایه بومن که یک لایه ژلاتینی از بافت همبندی است که یکبار برای همیشه ساخته شده و در صورت صدمه دیدن، آثار آسیب برای همیشه میماند که اگر آسیب وسیع باشد موجب افت شدید دید میگردد.
3-لایه استروما که ضخیم ترین لایه قرنیه است و از سلولهای بسیار فشرده شده و شفاف ساخته شده که مقاومت قرنیه و الاستیسیته آن را سبب شده و در شکست نور در قرنیه نیز بالاترین اثر را دارد.
4-لایه دسمه در پشت استروما قرار گرفته، یک لایه نازک و بسیار الاستیک با قابلیت کشش بسیار زیاد است و از نفوذ عفونت و جسمهای خارجی بداخل چشم، در حد توان خود جلوگیری میکند. این لایه قابلیت ترمیم خود را نیز دارا است.
5-لایه پوشش درونی یا آندوتلیوم که در مجاورت مایع درون اتاق قدامی چشم است و رل مهمی در نگهداری شفافیت قرنیه دارد به این ترتیب که معمولا مقادیری از آب درون اتاق قدامی به داخل قرنیه نفوذ میکند و چون آب اضافی در قرنیه موجب ورم قرنیه و از بین رفتن شفافیت آن میشود، لایه آندوتلیوم آب اضافی را به بیرون از قرنیه پمپاژ میکند و در ثابت نگهداشتن ترکیبات داخلی قرنیه و مایع اتاق قدامی فعالیت موثر دارد.
اشک چشم
سطح قدامی قرنیه را اشک میپوشاند و وجود اشک در روی قرنیه برای شفاف ماندن قرنیه ضرورت غیرقابل انکار است. اشک خود از سه لایه تشکیل میشود که بترتیب از بیرون بطرف قرنیه عبارتند از:
1-لایه چربی که از غدد چربی ساز موجود در ضخامت پلکهای بالا و پائین که در هر پلک حدود 30 غده چربی وجود دارد ترشح میشود و در روی اشک پهن شده در روی قرنیه پخش شده مانع از تبخیر سریع اشک میگردد.
2-لایه آب که ضخیم ترین لایه اشک روی قرنیه است.
3-لایه موسین که لایه ای چسبناک بوده سبب باقی ماندن اشک در روی قرنیه و افزایش کشش سطحی آن و در نتیجه بالارفتن اشک بر روی قرنیه میگردد.
فقدان یا کمبود هر کدام از این سه لایه سبب میشود اشک بر روی قرنیه پایدار نمانده و خشکی قرنیه پیش آید.
لایه چربی که توسط غدد چربی ساز میبومین از لبه پلکها تراوش میشود در التهابها و عفونتهای این غدد که شالازیون نامیده شده و بصورت تورم در پلکها ظاهر میشود، کم شده و خشکی چشم بوجود میآید.
لایه آب موجود در اشک از غدد اشکی که در قسمت قدامی، فوقانی و خارجی کاسه استخوانی چشم قرار گرفته و مجرای خروجی آن در بالا و خارج ملتحمه پلکی-چشمی باز میشود روی ملتحمه آزاد شده و روی قرنیه را خیس میکند. در عفونتهای غده اشکی که موجب از بین رفتن قسمت اعظم آن شود ترشح اشک کم میگردد.
لایه چسبنده موسین از نظر خیس نگهداشتن سطح قرنیه بوسیله اشک اهمیت بسزائی دارد. این ماده از غدد مترشحه ای که در ملتحمه پخش میباشد ترشح میشود و در عفونتهای شدید ملتحمه بویژه عفونت ویروس تبخال این غدد صدمه دیده و حشکی چشم را سبب میگردد.