Nystagmus یا لرزش چشم ها

لرزش چشم ها یا نیستاگموس (Nystagmus):

   لرزش چشمها معمولا در کودکان و به سبب های اکتسابی در بزرگسالان پیدا شده موجب اشکال در نگاه کردن دقیق و ثابت به یک نقطه و در نتیجه کاهش دید میشود.

وقتی به یک نوشته نگاه میکنیم با تمرکز بر روی حروف و کلمات و تشکیل تصویر دقیق کلمات بر روی نقطه دید مرکزی هرکدام از چشمها ( ماکولا یا نقطه زرد شبکیه که محل دید دقیق چشم است ) آن کلمه را میبینیم و تصویر حاصل را به قشر بینائی مغزمان منتقل کرده و آنرا درک میکنیم.
اگر قرار باشد چشم بر اثر لرزش و جابجائی سریع و مکرر و غیر قابل کنترل نتواند به نقطه مورد نظر بطور ثابت نگاه کند تصویر واضح تشکیل نشده و اجزاء تصویر قابل تشخیص نخواهد بود.

 نیستاگموس حرکات ممتد و پیاپی و غیرقابل کنترلی است که میتواند بطور افقی (حرکت چشمها به راست و چپ) یا عمودی (حرکات چشمها به بالا و پائین) و چرخشی (چرخش چشمها در جهت حرکت عقربه های ساعت یا خلاف جهت عقربه های ساعت) ظاهر شود.
معمولا دو چشمی است و هردو چشم بطور موزون و هم جهت حرکت میکنند.
دامنه حرکات چشمها از مقدار کم (حرکات ریز) تا دامنه های بلند (حرکات قابل توجه ) و نیز سرعت حرکات هم از سریع تا کند میتواند متفاوت باشد. حرکات با دامنه بلند و سریع٬ بیشترین اختلال در دید و حرکات با دامنه بسیار کم و کند٬ کمترین اختلال را در دید فرد بوجود میآورد.
لرزش چشم ها میتواند در تمام جهات نگاه – یعنی وقتی فرد به همه اطراف نگاه میکند – وجود داشته و از نظر شدًت و سرعت و دامنه فرقی نکند٬ و یا در نگاه کردن به سمت خاصًی شدت یافته و در جهت مخالف شدًت کمتری داشته باشد. در این صورت طبیعی است که فرد در نگاه به سمتی که شدت لرزش کمتر است احساس دید راحت تر و بهتری میکند٬ کودکان ناخود آگاه این کیفیت را درک کرده و برای توجًه٬ سمتی را اختیار میکنند که کمترین لرزش را داشته باشند و سر خود را در جهت خاصی نگهداشته و به اصطلاح به سر خود حالت میدهند ( head posture ). در افرادی این کاهش لرزش به صفر میرسد یعنی در نگاه به طرفی٬ لرزش کاملا از بین میرود ( این سمت نقطه صفر Nul point نامیده میشود ). افرادی که به وجود و نقش نقطه صفر (معمولا ناخود آگاه ) پی میبرند همانطوری که بالاتر ذکر شد٬ با کج کردن یا خم کردن سر در جهت خاص٬ بهترین وضعیت دید را برای خود انتخاب میکنند و به این ترتیب از موقعیت کمترین لرزش و راحت ترین حالت دید استفاده میکنند.
 
لرزش چشم ها میتواند مادرزادی یا اکتسابی باشد.

فرم مادرزادی در نوزادان٬ معمولا در ۶ هفتگی تا سه ماهگی شروع میشود. اغلب دو چشمی بوده و بطور ژنتیک از والدین یا نسلهای قبل تر به آنه منتقل میشود. این کودکان با لرزش چشمی اشیاء را در حال لرزش نمی بینند بلکه آنه را بسته به شدت و ضعف لرزش٬ تار می بینند.

فرم اکتسابی در هر سنی میتواند خودنمائی کند. شرائط بدنی و بیماریهای خاص و در مواقعی با مصرف داروهائی ویا مصرف الکل (بطور موقت) میتواند لرزش چشمها ظاهر شود.
در فرم اکتسابی با توجه به اینکه فرد به دید ثابت و دقیق از قبل آشنا بوده٬ با پیدایش لرزش چشمی احساس میکند که همه چیز در حال حرکت و لرزش هستند. بخش هائی در مغز کنترل حرکات موزون و هماهنگ چشم ها را در همه سمت ها کنترل میکنند. آسیب این بخشها میتواند موجب پیدایش نیستاگوس شود.

نیستاگموس میتواند با موارد زیر هم همراه شود:
سابقه فامیلی٬ آلبینیسم (زالی – افرادی که رنگدانه در قسمتهای زیادی از بدن کم دارند٬ موهای بلوند و پوست کاملا سفید دارند٬ رنگدانه در ته چشم ندارد و در مقابل نور بسیار حساس بوده به راحتی تحمل نمیکنند)٬ افرادی که بعلت برخی بیماریهای چشمی قادر به تمرکز بر روی اشیاء نیستند٬ افرادی که مشکلات گوش مانند بیماری منیر (Meniere) دارند و نیز مبتلایان به ام اس (multiple sclerosis) و در افراد کهنسال بر اثر سکته مغزی و در افراد جوان تر با مصرف الکل یا داروهائی که برای کنترل تشنج و صرع بکار میروند و در مواقعی بر اثر ضربه های شدید سر لرزش اکتسابی ظاهر میشود.

 تشخیص لرزش چشم ها در مواردی که آشکار میباشد ساده است ولی در مواردی که مقدار فرکانس و دامنه بسیار کم باشد ممکن است فقط با معاینه چشمی توسط چشم پزشک کشف شود.

حساسیت به نور٬ احساس گیجی٬ اشکال در دید شب یا در نور کم٬ نگهداشتن سر در وضعیت خاص٬ یا احساس لرزش یا جابجائی سریع اشیاء را نیز از علائم ظهور یا حضور نیستاگموس میشمارند.
گرچه تمام موارد را که ذکر کردیم٬ در شرایط و بیماریهای دیگر چشمی و مغز و اعصاب هم میتوانیم پیدا کنیم. لذا فقط با احساس یا مشاهده هر کدام یا تعدادی از نشانه های شمرده شده نباید فقط به لرزش چشمها فکر کرد و حتما مشکل را با چشم پزشک در میان گذاشته و با بررسی بیشتر و انجام تست های دقیقتر به تشخیص درست رسیده و درمان مناسبی را باید دنبال کرد.

دنباله را در بخش دوّم این نگارش میتوانید پیگیر باشید.

1. Allergies    الرژی به انواع محرکها که چشم را هم آزرده کنند موجب سرخی چشمها میگردند.      
2. Blepharitis   التهاب پلکها و لبه پلکها که سبب تورم و سرخی کناره پلکها میشود.                    
3. Chalazion شالازیون ( تورم و التهاب غدد چربی ساز پلکها )                                         
4. Corneal abrasion  خراش قرنیه توسط ناخن یا هر چیز نوک نیزی که با قرنیه برخورد کند       
5. Corneal herpetic infections عفونت تبخالی قرنیه ( ایجادشده توسط ویروس تبخال )
6. Corneal ulcer زخم قرنیه توسط میکروبها، ویروسها و بدنبال صدمه با اشیاء تیز                    
7. Dry eyes       خشکی چشم براثر کاهش ترشح اشک یا کمبود موسین در طبقه زیرین اشک              
8. Ectropion  برگشتگی لبه پلک به بیرون                                                                    
9. Entropion  برگشتگی لبه پلک به داخل                                                                    
10. Episcleritis  التهاب پوسته بیرونی سکلرا یا صلبیه به علل عفونی یا التهابهای روماتیسمی           
11. Eyedrops    برخی داروها که با چکانده شدن در چشم موجب تحریک و سرخی و سوزش میشوند    
12. Foreign object in the eye جسم خارجی مانند براده فلزات و دانه های درشت گرد و غبار       
13. Glaucoma آب سیاه ( گلاکوما ) بالا رفتن فشار داخل چشم ( سرخی در محیط قرنیه بیشتر است)   
14. Hay fever الرژی فصلی ( حساسیت به گرده های گلها )                                                  
15. Injury, such as from a blunt trauma or burnصدمات ضربه ای و سوختگی
16. Iritis التهاب پرده رنگی چشم که مردمک را در بر میگیرد                                                
17. Keratitis التهابهای قرنیه                                                                                       
18. Orbital cellulitis التهاب نسوج داخل کاسه چشم  که گاهی عفونت والتهاب به داخل جمجمه نفوذ میکند
19. Pink eye   چشم قرمز بر اثر التهاب ملتحمه ( پرده بی رنگ روی سفیدی چشم و پشت پلکها            
20. Scleritis التهاب پوشش سفید چشم                                                                              
21. Sty گل مژه ( التهاب ریشه های مژه ها )                                                                        
22. Subconjunctival hemorrhage خونریزی زیر ملتحمه براثر تغییرات ناگهانی فشارخون یا ضربه  
23. التهاب پرده بین صلبیه و شبکیه که پرده عروقی چشم میباشد.Uveitis

تشخیص درست و انتخاب درمان صحیح و بموقع موجب درمان بیماری اصلی و برطرف شدن سرخی چشم و عوارض آن خواهد شد. در هر مورد پیدایش سرخی چشم حتما به چشم پزشک خود٬ و درصورت عدم امکان٬ و روزهای تعطیل٬ به درمانگاههای شبانه روزی که کشیک چشم دارند مراجعه و دستور درمانی دریافت کنید.